Ahadi ya serikali ya kufufua sekta ya sukari kwa kukodisha viwanda vinne vya umma kwa wawekezaji wa kibinafsi inaonekana kuleta matumaini hewa kwa wakulima na wakazi wa maeneo yanayolima miwa. Viwanda vya Sony Sugar (Migori), Muhoroni na Chemelil (Kisumu), pamoja na Nzoia Sugar (Bungoma) vilitarajiwa kufufuka kupitia mpango wa ukodishaji kwa miaka 30. Hata hivyo, miezi kadhaa baada ya kukodishwa, hali ni ya wasiwasi, mashine bado hazifanyi kazi kikamilifu, na wakulima wengi hawajalipwa. Baada ya mwekezaji mpya, Busia Sugar, kuanza shughuli katika kampuni ya Sony Sugar, moshi mweupe ulionekana kutoka bomba la kiwanda hicho. Hii ilileta matumaini kwa wakazi wa Awendo. Hata hivyo, haikuchukua muda kabla ya kugundua kuwa moshi huo haukuwa na maana kwa kuwa hakuna sukari iliyokuwa inazalishwa. Hitilafu za mitambo ziliathiri shughuli na wafanyakazi hawana kazi, huku wakulima wakisubiri malipo yao ya muda mrefu. Kulingana na mkurugenzi mpya, JP Odhiambo, matatizo ya kiufundi yamechelewesha uzalishaji. Katika Nzoia, kiwanda bado hakijaanza kusaga miwa, na mwekezaji mpya — West Kenya — anaendelea na ukarabati. Kulingana na Mkurugenzi Bw Ezron Kotut, mashine zimepitwa na wakati na zilirekebishwa mwisho mwaka 2015. Ufanisi wa kiwanda hiki ulikuwa wa chini sana kabla ya kufungwa; tani 20 za miwa zilihitajika kuzalisha tani moja ya sukari. Zaidi ya hapo, tani nyingi za miwa zenye thamani ya zaidi ya Sh10 milioni zitalazimika kutupwa baada ya kupoteza kiwango chake cha sukari kwa kuchelewa kusagwa kwa wakati. Muhoroni ni kiwanda kikongwe kabisa nchini, lakini pia ni kati ya vilivyo katika hali mbaya zaidi. Baada ya miaka mingi ya kutelekezwa mimea imeota juu ya paa la kiwanda, na wafanyakazi walikuwa wakitumia miavuli ndani ya kiwanda wakati wa mvua kutokana na mashimo kwenye paa. Sauti pekee kiwandani kwa sasa ni za nyundo na mashine za kuchomelea ukarabati ukiendelea. Mwekezaji mpya anasema wanatarajia kuanza kusaga miwa ndani ya miezi miwili, lakini vipuri vya mashine vingi ni vya miaka ya 1960 na havipatikani tena. Ingawa Chemelil imekodishwa kwa Kibos Sugar, hakuna shughuli yoyote kubwa iliyoripotiwa. Taarifa kuhusu hali ya kiwanda hiki zimekuwa adimu huku mashaka yakizidi kuongezeka kuhusu dhamira ya wawekezaji na uwazi wa mikataba ya ukodishaji. Kampuni ya Mumias Sugar, iliyowahi kuongoza katika sekta hii, sasa imekuwa mfano wa ubinafsishaji usio na matunda. Iliorodheshwa katika soko la hisa mwaka 2001 lakini ikazama kwenye madeni na kufungwa mwaka 2017. Baadaye ilikodishwa kwa Sarrai Group ya Uganda baada ya mvutano mkubwa wa kisheria. Miwani Sugar, kiwanda cha kihistoria, kilikumbwa na kashfa ya ubinafsishaji ambapo Ketan Somaia alitoroka, akiwaachia wakulima madeni. Rais William Ruto aliahidi kuwa viwanda hivyo vitawakomboa wakulima. Serikali iliahidi kulipa madeni ya wafanyakazi wa viwanda vinne (Sh5.2 bilioni) na ya wakulima (Sh1.7 bilioni), pamoja na kufuta madeni ya zaidi ya Sh128 bilioni kwa jumla. Hata hivyo, wachambuzi wanasema kuwa siasa, urasimu na ukosefu wa uwazi kwenye mikataba ya ukodishaji vimevuruga juhudi hizi. Baadhi ya wanasiasa na wanaharakati wameelezea wasiwasi kuwa ubinafsishaji huu mpya huenda ukazinufaisha familia chache tajiri, huku mamilioni ya wakulima wakiendelea kuumia.
from Taifa Leo https://ift.tt/N3bteVu
via
IFTTT
